ابومسلم خراسانی؛ سردار آزادی‌خواه خراسان
کاخ بلند؛ فرهنگ‌نامه‌ی سیاست و تاریخ – بخش چهارم
ابومسلم خراسانی با نام اصلی بهزاد‌دان پسر وندیداد در حدود سال ۷۱۸ میلادی (۱۰۰ قمری) زاده شد. محل تولد او مورد اختلاف است، اما برخی منابع او را اهل سرپل امروزی می‌دانند که در آن زمان جزئی از قلمرو بلخ بود. او را به خراسان بزرگ نسبت داده‌اند.
بر اساس اغلب منابع، او از یک خانواده پارسی‌تبار بود که در ابتدا زرتشتی بودند و بعدها به اسلام گرویدند.
ابومسلم در جوانی به نهضت عباسیان پیوست و به دلیل توانایی‌های نظامی و سیاسی برجسته‌اش، به یکی از مهم‌ترین فرماندهان این جنبش تبدیل شد. او با رهبری قیام سیاه‌جامگان، سلسلهٔ امویان را سرنگون کرد و خلافت را به عباسیان منتقل ساخت. در عین حال، زمینهٔ استقلال خراسان بزرگ از سلطهٔ اعراب مسلمان را فراهم آورد و در میان مردم خراسان نفوذ و محبوبیت زیادی کسب کرد.
او در تاریخ ایران، افغانستان و تاجیکستان به‌عنوان نماد آزادی‌خواهی و استقلال شناخته می‌شود، چراکه توانست حاکمیت ستمگر زمان خود را سرنگون کند و مردم را از ظلم رها سازد. بااین‌حال، پس از قدرت‌گیری عباسیان، خلیفه منصور که از نفوذ او بیم داشت، با توطئه‌ای او را به قصر خود دعوت کرد و بشکل ناجوانمردانه به قتل رساند. این جنایت، زمینه‌ساز شورش‌ها و قیام‌های متعددی در خراسان شد، زیرا بسیاری از مردم، مرگ ابومسلم را خیانتی بزرگ دانسته و به دنبال انتقام از عباسیان برآمدند.
