چهل درس گفتار؛ درآمدی بر قانون اساسی

درس گفتار سوم از برنامه ۴۰ درس گفتار؛ در آمدی بر قانون اساسی به موضوع تفاوت‌ها، هم‌پوشانی و نسبت علم فقه و حقوق پرداخته شده است.
علم حقوق دانشی است که به تحلیل قواعد حقوقی و سیر تحول و زندگی آن می پردازد.
حقوق علاوه برتامین آسایش و نظم عمومی حافظ عدالت است چون مبنای حقوق عدالت است.
در تعریف علم فقه آورده اند،
استنباط احکام شرعی از ادله تفصیلی.
ادله تفصیلیه کتاب، سنت، اجماع، قیاس و در برداشت دیگر عقل است.
علم فقه و علم حقوق دو طبیعت متفاوت از حیث هدف، واضع و انتظارات دارند. برنامه‌های علم فقه برای تنظیم عملی زندگی مومنانه پیش بینی شده است.
علم حقوق برای نظم‌دهی اجتماعی، تامین عدالت و ساختاربندی زندگی جمعی و سامان‌یابی قانونی دولت-ملت را پیش‌بینی و برنامه دارد.
عنصر اصلی در علم فقه عبادت و هدف از آن سعادت دارین است.
در فقه، فعل و ترک فعل مکلفین بحث محوری است.
در یک برداشت
دیده می شود که این دو حوزه علم فقه و حقوق از لحاظ موضوع، هدف، منابع، روش ساختار و انتظارات تفاوت‌ها دارند و در عین حال دارای درهم‌تنیدگی محتوایی و اجرایی عمیق هستند و بالاترین اسناد تقنینی و رفتارهای مبتنی بر آن، تفکیک پذیری میان این دو حوزه را بر نمی‌تاپد و اسناد و اجراات مغایر به این احکام را پیشاپیش با طل اعلام می‌کند.
در نسبت این دو آمده است که علم فقه علم حقوق نیست.
پس جوامع به علم حقوق و علم فقه مستقل از یکدیگر و مرتبط به هم‌دیگر نیاز دارند.