نوروز

نوروز، جشنی کهن با ریشه‌هایی عمیق در تاریخ، نخستین‌بار از سرزمین بلخ بامی یکی از شهر کهن آریانا/ایران قدیم برخاست؛ جایی که به روایات تاریخی، “جمشید” پادشاه دادگر آریایی، با کدخدایی‌اش این روز را به عنوان آغاز نوزایی طبیعت و سال نو خورشیدی پایه‌گذاری کرد. از آن روزگار تا امروز، نوروز نماد زندگی دوباره، همبستگی و جشن طبیعت باقی مانده است.

افغانستان، چې یو لرغونی فرهنګي هېواد دی، د نوي کال (نوروز) د لمانځلو بېلابېل دودونه لري. د ننګرهار ولایت، چې د ختیځو ولایتونو له مهمو برخو څخه دی، هم د نوروز ځانګړي مراسم لري. دا ولایت، چې د خپل ښایسته طبیعت، کرنیزو محصولاتو او میلمه‌پالنې له ارخه مشهور دی، د نوي کال هرکلی په ځانګړو دودونو سره کوي.

نورۉز قدیم زمانلردن تا بوگونگی کونگچه اۉزلیگینی سقلب کېله‌یاتگن شرق خلقلری نینگ عنعنوی بیره‌می. دنیا بۉیلب ۵۰۰ میلیوندن آرتیق کیشی اشبو نوروز بیره مینی نشانله‌یدی. اما بو مملکتلر و خلقلرنینگ هر بیریده نورۉز بیره مینی نشانلش عادتلری و اصوللری اۉزیگه خاص خصوصیت و اوزیگه خاص جاذبه‌گه اېگه‌. قاره‌ دېنگیز اطرافی، مرکزی آسیا، قفقاز و یقین شرق مملکتلریده نورۉز بیره‌مینی نشانلش عادت توسیگه أیله نیب قالگن.

دا چې د نوي کال په را رسیدو سره په طبیعت کې د بدلون نښې نښانې را ښکاره شي، سپیره غرونه، درې او بیدیاوې ورو ورو شنه چپنه واغوندي، د هرکلي او ښې نمانځنې لپاره یې خلک هم د همدې نوې ورځې ځینې له پخوا را پاته دودونه پالي، یو او بل ته د نوي کال مبارکۍ ورکوي او هڅه کوي په خوښۍ له یو بل سره مخ شي.

جشن‌ها و مراسم‌ مختلف جهانی، بازتابی از فرهنگ‌ها، تاریخ‌ها و باورهای مردم سراسر جهان‌اند. این جشن‌ها نه تنها به عنوان روی‌دادهای اجتماعی و فرهنگی؛ بل‌که به عنوان مناسبت‌هایی برای ایجاد اتحاد و هم‌بسته‌گی، شادمانی و تجدید حیات روانی، نقش مهمی ایفا می‌کنند. در این مقاله، به بررسی نوروز به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین جشن‌های جهانی و مقایسه‌ی آن با برخی دیگر از جشن‌های بزرگ دنیا می‌پردازیم.

نوروز د ویاړلو آریائیانو (نجیب زاده ګانو) جشن دی. اوس دغه ورځ د افغانستان ترڅنګ په نورو ګاونډیو؛ لکه ایران، تاجیکستان، پاکستان او آن هند کې لمانځل کیږي.

بیست حوت بود؛ میله‌ی سمنک داشتیم. آن شب، سمنک جوش می‌خورد و دختران جوان، شاد و بی‌خیال می‌رقصیدند. بر تن‌های‌شان لباس‌های رنگارنگ: سفید، سرخ، آبی، مانند گل‌های بهاری، مانند نوروز، مانند آزادی، همان‌قدر زیبا، همان‌قدر شاد، محفل را رنگین ساخته بود.

د افغانستان شمال او لویدیځ کې چې څه ډول د نوي کال او پسرلي هرکلی کیږي او له تاریخي لرغونتیا سره د تړاو له امله یې ارزښت لوړیږي، په ختیځ او سویل ختیځ کې بیا هغومره په جمع و جوش نه نمانځل کیږي او نه یې پر لرغونتیا دومره د چا علم رسیږي.

نویسنده: ماندانا تیشه‌یار – نویسنده و پژوهش‌گر حوزه روابط بین الملل   چگونه نوروز به کار ام‌روز می‌آید؟ ۱۲ کشور جهانِ نوروز، این آیین باستانی را به عنوان میراث فرهنگی…

بریده‌ای از رمان منتشرنشده‌ی «انتحاری در آفساید»؛ نوشته‌ی دکتر داوود عرفان